بررسی رابطه بین قطر برابرسینه و قابلیت جست¬دهی گونۀ انجیلی (Parrotia persica C.A.M.) (مطالعۀ موردی: جنگل خیرود)

گونۀ انجیلی، یکی از گونه‌های اندمیک ناحیۀ هیرکانی در شمال ایران است که به‌همراه گونه‌های ممرز و شمشاد، جوامع مختلفی را تشکیل می‌دهند. زادآوری این گونه به‌روش جنسی در سطح جنگل کمتر وجود دارد و بیشتر به‌صورت غیرجنسی و به‌کمک پاجوش و ریشه‌جوش صورت می‌گیرد. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر قطر برابرسینه بر قابلیت جست‌دهی انجیلی و تعیین بهترین کلاسۀ قطری از لحاظ زادآوری غیرجنسی در جنگل آموزشی-پژوهشی خیرود، انجام گرفت. آماربرداری به‌روش تصادفی در مناطق پراکنش این گونه با قطعات نمونۀ دایره‌ای با مساحت 10 آر صورت گرفت و در کل 90 قطعه نمونه برداشت ‌شد. درختان در سه طبقۀ قطری 30-10 (کلاسۀ1)، 60-30 (کلاسۀ2) و بیشتر از60 سانتی‌متر (کلاسۀ3) دسته‌بندی شدند و زادآوری انجام‌گرفته به چهار طبقه با قطر 4-2، 6-4، 8-6 و 10-8 سانتی‌متر تفکیک شد. به‌منظور مقایسۀ میانگین تعداد پاجوش در طبقات قطری از آزمون تجزیۀ واریانس یک‌عامله و در صورت نیاز، آزمون دانکن، با سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد. نتایج نشان داد که متوسط تعداد پاجوش‌ در کلاسه‌های قطری 1، 2 و 3، به‌ترتیب 6/6، 8/10 و 5/6 عدد به‌ازای هر پایه درخت مادری است. درختان با قطر بیشتر از 60 سانتی‌متر، بیشترین پاجوش با قطرهای 8-6 و 10-8 سانتی‌متر را ایجاد می‌کنند. سلامت پاجوش‌های قطورتر (8-6 و 10-8 سانتی‌متر) بیشتر است و این پاجوش‌ها در کل پایدارترند. در مجموع تعداد پاجوش‌های با قطر 4-2 سانتی‌متر بیشتر از پاجوش‌های قطورتر بوده و طبقۀ قطری 60-30 سانتی‌متر (کلاسۀ 2) دارای بیشترین تعداد پاجوش است. نتایج تجزیۀ واریانس، نشان‌دهندۀ معنی‌دار بودن اختلاف متوسط تعداد پاجوش‌ها با قطر 4-2، 6-4، 8-6 و 10-8 سانتی‌متر و کل پاجوش‌ها درکلاسه‌های قطری گونۀ انجیلی است. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که قطر ‌برابر‌سینه را می‌توان یکی از عوامل مؤثر بر زادآوری غیرجنسی گونۀ انجیلی به‌حساب آورد. برای استقرار زادآوری غیر‌جنسی این گونه، طبقۀ قطری 60-30 سانتی‌متر اهمیت بیشتری دارد و باید عملیات پرورشی و بهره‌برداری در این طبقۀ قطری، اصولی‌تر و با دقت بیشتری صورت گیرد.